Fındıkta gözler “rekor” fiyatta

Ağustos ayı geldi Karadeniz’de çiftçilerin gözü 2022 için açıklanacak olan fındık alım fiyatına çevrildi. Ordu ve Giresun olmak üzere çoğu ilde yoğun geçmesi beklenen fındık hasadı için gün sayılıyor.

Bu Cuma günü çeşitli fındık bahçelerinde incelemeler yapılacak ve fındık toplama için start verilecek. Üreticiler bu yıl fındık hasadının geçen yıla göre bir hafta kadar geç başlayacağını bunun nedeninin iklimsel koşullar olduğunu belirtiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bu hafta yaptığı açıklamada 2022 için geçerli olacak fındık alım fiyatını hafta sonu Ordu’da duyuracağını söylemişti.

2021 yılında Giresun kalite fındık için kilogram başına 27 lira, Levant kalite fındık için ise kilogram başına 26,5 lira olarak belirlenen fındık için çiftçilerin bu yıl beklentisi ise en az 53-55 lira seviyesinde.

Bir kilogram fındığın maliyeti ne kadar?

DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Kurulu Üyesi Kutsi Yaşar bu konuda sendikanın bir çalışma yürüttüğünü ve 2022 yılında üretilen bir kilogram fındığın çiftçiye maliyetinin 43,45 lira olduğunu söyledi.

Fındık bahçesini zam vurdu

Yaşar, son yıllarda motorin, gübre, ilaç, budama ve işçilik masraflarının hızla katlandığını belirterek çiftçilerin bu maliyetleri karşılayamadığını söylüyor.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Ziraat Mühendisleri Odası Ordu İl Temsilcisi Mehmet Bayhan da DW maliyet vurgusu yapıyor. Maliyetler artışlarına çiftçilerin yetişemediğini söyleyen Bayhan, “Fındık üretiminde maliyetler sürekli yükseliyor. İlaç, gübre ve mazot üretim aşamasında bizi çok zorluyor. Hasat döneminde ise toplama maliyetleri var. İşçi yevmiyeleri 216 lira olarak açıklansa da 250 liradan aşağı işçi çalıştırmak zor” diyor.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan da çiftçilerin yüksek maliyetlere rağmen fındık bahçelerini korumak için ellerinden geleni yaptığını ancak dönem dönem kullanması gereken gübreleri kullanamadığını aktarıyor. Özellikle yüzde 300 zamlanan gübreleri çiftçinin alamadığına dikkat çeken Soydan, ilaç fiyatlarının da en az yüzde 200 arttığını anlatıyor.

Üreticiler, mevsimlik işçilerin dışında bölgedeki köylerde yaşayan işçilerin bu yıl fındık bahçelerine günlük 300 liradan aşağı girmeyeceğini söylüyor.

Fotoğraf: picture-alliance/blickwinkel/A. Laule

Üreticiler: Fındık alım gücü düşüyor

Üreticilerin maliyetlerden sonra en fazla dikkat çektiği konu ise temel yaşam masrafları. Karadeniz çiftçisinin fındık ve çay gibi ürünlerden elde ettiği gelirlerle geçindiğini anlatan üreticiler için fındık ve çay gibi ürünlerin alım fiyatı da hayati önem taşıyor. Zira üreticiler kendi ürünlerini satarak sağladığı kazancı kullanıyor. Bu noktada enflasyona dikkat çeken Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Kurulu Üyesi Kutsi Yaşar, “Önceden bir kilogram fındık ile kaç kilogram zeytin, kaç kilogram yağ alabildiğimizin hesabını yapardık. Şimdi bunları bıraktık kaç ekmek alabildiğimizin hesabını yapıyoruz. Tüp gaz fiyatları ortada. Enflasyon sürekli artarken fındık fiyatının da bu etkenler düşünülerek belirlenmesi lazım” şeklinde konuşuyor.

Fındık üreticisinin fiyat beklentisi ne?

Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Kurulu Üyesi Kutsi Yaşar, bir kilogram fındığın maliyetinin 44 lirayı bulduğu ortamda açıklanması gereken taban fiyatın en az 85 lira olması gerektiğini söylüyor. Ordu ve Giresun’da 2022 yılı için fındık alım fiyatında 50 liralık bir beklenti olduğunu söyleyen Yaşar, bu seviyenin çok yetersiz olduğunun altını çiziyor.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan da bölgedeki beklentinin 55 lira seviyelerinde şekillendiğini aktarıyor. Soydan’a göre bazı üreticiler ise fiyatın 60 liraya kadar çıkacağı beklentisine sahip.

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ordu İl Temsilcisi Mehmet Bayhan da 55 lira seviyelerinde güçlü bir beklenti olduğunu söylüyor. Bayhan’a göre bu seviyenin 2-3 lira üzerine çıkılması da mümkün.

Fotoğraf: Mahmut Ahmet Yeles/AA/picture alliance

Fındık fiyatında “rekor” yeterli olacak mı?

Bu yıl için açıklanması beklenen fındık alım fiyatında enflasyon etkisiyle geçmiş yıllara göre oldukça önemli bir artış bekleniyor.

Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Kurulu Üyesi Kutsi Yaşar ise Cumhuriyet tarihinin en yüksek fındık fiyatının bile çiftçiyi kurtarmayacağını belirtiyor.

Yaşar, “Biz yapılan açıklamanın Cumhuriyet tarihinin en yüksek fındık alım fiyatı diye açıklanmasını bekliyoruz. Ama oldukça hüzünlü bir tablo var. Bu rekor fiyat bile çiftçinin sıkıntılarını gidermeyecek. Çiftçiyi yoksulluktan kurtaramayacak. Fındık için 85 lira seviyesinin çok olmadığını söylüyoruz. Bu bir zenginlik değil. Sadece çiftçinin normal yaşamını sürdürmesi için gerekli” diyor.

Fındık parasıyla düğün devri bitti

Karadeniz’de Ağustos ayının hasat Eylül ayının ise düğün ayı olduğunu hatırlatan Yaşar, “Artık bu gittikçe zor bir duruma dönüşüyor. Tarımsal girdiler 3-4 kat artarken fındık fiyatının 1 kat bile artmaması fındık üreticisi için artık yoksulluktan açlığa geçişin bir göstergesidir. Artık üreticinin fındıktan gelen parayla düğün yapma şansı kalmadı” ifadelerini kullanıyor.

Fındıkta nasıl bir rekolte bekleniyor?

2022 yazı için fındık üreticileri umutlu. Bu yıl hem diğer illerde hem de Ordu genelinde güzel bir hasat beklediklerini ifade eden Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan, aynı zamanda üreticileri de uyarıyor. Soydan, “Fındık toplama için gerekli analizlerin beklenmesi gerek. Bu yıl mevsimsel koşullar nedeniyle hasat için biraz beklemek gerecek. Eğer çiftçiler hemen bahçelere girerse fındık tam olgunlaşmadan toplanmış olur ve rekolte kaybı yaşanır” diyor.

Öte yandan üreticiler bazı firmaların yüksek rekolte beklentisi ile fiyat kırma politikası izlediğini ve bu duruma karşı gerçekçi ölçümler yapılarak fiyatların çiftçi lehine korunması gerektiğini belirtiyor.

Türkiye fındıkta dünya lideri

Türkiye’de yaklaşık 450 bin aile ve 2 milyona yakın nüfus geçimini fındık üretiminden sağlıyor.

Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) tarafından hazırlanan 2021 yılı fındık araştırmasına göre Türkiye, dünyada fındık üretim alanlında 734 bin hektar ile ilk sırada yer alıyor. Türkiye’yi 79 bin hektar ile İtayla ve 43 bin hektar ile Azerbaycan takip ediyor.

Üretim miktarına bakıldığında ise Türkiye 776 bin ton ile yine ilk sırada bulunurken onu 99 bin ton ile İtalya ve 54 bin tonla Azerbaycan izliyor.

En fazla fındık Ordu’dan

Türkiye’de fındık üretiminde Ordu 197 bin ton ilk sırada yer alırken, Samsun 124 bin ton ile ikinci, Sakarya ise 91 bin ton ile üçüncü sırada bulunuyor. Türkiye’de fındık ü̈retimi açısından en önemli bölge; Ordu, Samsun, Düzce, Giresun, Trabzon, Zonguldak, Kastamonu ve Bartın olmak üzere üretimde önde gelen on ilin sekizinin bulunduğu Karadeniz.

Türkiye’de fındık üretiminin yüzde 82’si bu sekiz il tarafından kaşılanıyor.